Την περασμένη Τρίτη, ο οίκος αξιολόγησης Moody’s χαρακτήρισε «σκουπίδι» την Πορτογαλία. Η χώρα βρίσκεται πια σε δεινή οικονομική κατάσταση. Η δημοσιογράφος Σάντρα Μοντέιρο, διευθύντρια της πορτογαλικής έκδοσης της «Le Monde diplomatique», δίνει στην «Κ.Ε.» το κλίμα στη χώρα της, την επομένη της ανακοίνωσης: «Κι αν δεν είμαστε ακόμα Ελλάδα, θα γίνουμε σύντομα. Πέφτουμε σε βαθιά ύφεση με το χρέος στο 100% του ΑΕΠ», λέει.
Ε Ηταν αναμενόμενη η κίνηση της Moody’s να υποβαθμίσει την Πορτογαλία;
Α Εντελώς, εκεί βασίζουν και την κερδοσκοπία τους, στις εκτιμήσεις που κάνουν, στην προκειμένη περίπτωση το εθνικό χρέος. Ανεξάρτητα από το αν η βαθμολογία τους βασίζεται ή όχι στην πραγματικότητα, δημιουργούν μια νέα δική τους πραγματικότητα. Και αυτό συνέβαλε ιδιαίτερα στην επιβάρυνση της οικονομίας στην Πορτογαλία, ώστε να φτάσει, τελικά, εκεί που την ήθελαν. Μια ομάδα οικονομολόγων, ανάμεσά τους ο διευθυντής της Οικονομικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Κοΐμπρα, Ζοζέ Ράις, κατέθεσαν μήνυση εναντίον των οίκων αξιολόγησης επειδή κάνουν κακό στη χώρα. Είναι, σήμερα περισσότερο από ποτέ, αλήθεια ότι το χρέος μας είναι αβάσταχτο, ότι υπάρχει πράγματι κίνδυνος χρεοκοπίας και ότι πρέπει σύντομα να γίνει αναδιάρθρωση. Είναι επείγουσα ανάγκη, λοιπόν, να βρούμε λύση για το χρέος έξω από την παράλογη λογική των αγορών, να βρούμε πολιτική λύση.
Ε Πώς υποδέχτηκε το νέο η κοινωνία;
Α Για την ώρα είναι δύσκολο να έχουμε εικόνα. Ωστόσο, τόσο λίγο μετά τις εκλογές και την προσωρινή ανάταση που πολλοί αισθάνθηκαν στην αλλαγή της κυβέρνησης Σόκρατες, η ανακοίνωση νέων μέτρων λιτότητας προκαλεί, σε γενικές γραμμές, έντονο συναίσθημα απελπισίας. Οσο για τα μέσα ενημέρωσης, μιλούν κυρίως για την υποβάθμιση στην κατηγορία «lixo» (σκουπίδια) από τη σκοπιά της κυβέρνησης που δεν δηλώνει καθόλου έκπληκτη: «είχε προαναγγελθεί», αναφέρει. Επιμένουν, όμως, ότι δεν είναι δίκαιο, αφού η κυβέρνηση πήρε μέτρα, υλοποιώντας όλα όσα της είχαν ζητηθεί και ακόμα περισσότερα. Η κυβέρνηση παραπονιέται για την «αδικία» σαν να υπήρχε περίπτωση να υπάρξει διαφορετικό αποτέλεσμα μπροστά σε μια κερδοσκοπική επίθεση, όταν η λιτότητα ανοίγει την πόρτα στην ύφεση, γεγονός που κάνει ακόμα δυσκολότερη την αποπληρωμή του χρέους.
Ε Πώς αντιδρά ο κόσμος στα μέτρα λιτότητας;
Α Από τη μία είναι αντίθετος στα μέτρα, κάτι που φαίνεται έντονα στις δημοσκοπήσεις αλλά και στις κινητοποιήσεις, ειδικά με το κίνημα Μ12 (geracao a rasca, διαδήλωση της 12ης Μαρτίου 2011) που γεννήθηκε από τον αγώνα ενάντια στη φτώχεια.
Από την άλλη, ο ίδιος λαός ψήφισε, σε ποσοστό 80% στις τελευταίες εκλογές, κόμματα που είναι σαφώς υπέρ της λιτότητας και εξέλεξε πρόεδρο από τη δεξιά. Η προσαρμογή ξεκίνησε εδώ και καιρό με τα προγράμματα σταθερότητας και ανάπτυξης (ΠΣΑ) της προηγούμενης κυβέρνησης, τα οποία ήταν ελαφρύτερες εκδοχές του μνημονίου για την Ελλάδα και συνέχισε με το δικό μας μνημόνιο, που είναι ίδιο με το ελληνικό όσον αφορά τα οικονομικά αλλά πολύ πιο σκληρό όσον αφορά την κοινωνική πολιτική: υγεία, ιδιωτικοποιήσεις κ.λπ. Κάποια μέτρα του μνημονίου εφαρμόζονται ήδη (ιδιωτικοποιήσεις), άλλα προβλέπονται για τα Χριστούγεννα (50% μείωση του 13ου μισθού), ενώ άλλα θα φανούν μετά τις ιδιωτικοποιήσεις (π.χ. συγκοινωνίες) ή τα επόμενα χρόνια (κοινωνική ασφάλιση, υγεία, παιδεία).
Ε Παρ’ όλο που η κυβέρνησή σας υποστήριζε με θέρμη το αντίθετο, τελικά η Πορτογαλία «είναι Ελλάδα»;
Α Ακόμα κι αν δεν είμαστε, θα γίνουμε σύντομα. Πέφτουμε σε βαθιά ύφεση, με το δημόσιο χρέος να φτάνει περίπου στο 100% του ΑΕΠ, ενώ θα μεγαλώσει ακόμα περισσότερο εξαιτίας της ύφεσης και των ελλειμμάτων. Μπορεί το χρέος να μην είναι τόσο μεγάλο όσο της Ελλάδας, αλλά, αν προσθέσουμε και το ιδιωτικό χρέος που είναι μεγαλύτερο από το δικό σας, τότε το συνολικό χρέος των δύο χωρών είναι σχεδόν το ίδιο. Επίσης το επιτόκιο δανεισμού είναι περίπου το ίδιο. Βέβαια η Πορτογαλία, εξ όσων καταλαβαίνω, έχει καλύτερο φορολογικό μηχανισμό από την Ελλάδα αλλά αυτό δεν θα εμποδίσει την ύφεση ούτε την ανάγκη αναδιάρθρωσης του χρέους. Τα κοινωνικά κινήματα ζητούν ν’ ακουστεί και η άποψη των πολιτών, όπως γίνεται και στην Ελλάδα. Η ενότητα και η αλληλεγγύη των περιφερειών της Ευρώπης είναι πια στην ημερήσια διάταξη.
