Η δρ Τεχνολογίας των ΜΜΕ Βάλια Καϊμάκη μάς μιλά για την κοινωνική δικτύωση κομμάτων και πολιτικών
«Για να μπεις στα κοινωνικά δίκτυα πρέπει να είσαι διατεθειμένος να δεις την πολιτική με διαφορετικό μάτι. Και οι πολιτικοί δεν έχουν επαφή με την καθημερινότητα. Φοβούνται να εκτεθούν»
Της Μιράντας Λυσάνδρου
Μήνες πριν τα κόμματα εξαγγείλουν επισήμως τις υποψηφιότητες για τις βουλευτικές εκλογές, οι Κύπριοι χρήστες του Facebook και άλλων κοινωνικών δικτύων άρχισαν να δέχονται σωρηδόν αιτήματα φιλίας από διάφορα άτομα, που ήταν ξεκάθαρο πως φλέρταραν με το βουλευτιλίκι. Δημοτικοί σύμβουλοι, παράγοντες κομμάτων, νυν βουλευτές, με το βλέμμα στραμμένο στην κάλπη άρχισαν να ψαρεύουν «φίλους» από το Facebook. Οι περισσότεροι από αυτούς ουδέποτε είχαν χρησιμοποιήσει τα κοινωνικά δίκτυα στην προσωπική τους ζωή για να μοιραστούν σκέψεις, ιδέες, μουσικές, βίντεο, αστεία με τους φίλους τους. Κι αυτό καθίσταται ξεκάθαρο από τον παράδοξο κι άγαρμπο τρόπο με τον οποίο το χρησιμοποιούν. Έναςτρόπος που μοιάζει περισσότερο με την ξύλινη γλώσσα που γνώρισαν στις παραδοσιακές οδούς της πολιτικής.
Αρκετοί λοιπόν υποψήφιοι μοιάζουν να βρήκαν στο Facebook έναν ανέξοδο (;) κι εύκολο τρόπο για να αποκτήσουν πρόσβαση στον νεαρόκοσμο και να κάνουν την προεκλογική τους εκστρατεία. Έλα, όμως, που τα πράγματα δεν είναι και τόσο απλά, και εισπράττουν στο τέλος την απαξίωση.
Αυτό υποστηρίζει και η δρ Τεχνολογίας των Μέσων και δημοσιογράφος Βάλια Καΐμάκη. Μιλώντας στον «Π», τόνισε πως ένα από τα προβλήματα που δεν αντιλαμβάνονται οι πολιτικοί είναι πως δεν υπάρχει -ακόμα, τουλάχιστον- κάποια επικοινωνιακή στρατηγική ως προς τη χρήση των κοινωνικών δικτύων στην οποία να μπορούν να στηριχθούν οι πολιτικοί, όπως υπάρχει για παράδειγμα στην τηλεόραση, στο ραδιόφωνο ή στον τομέα των πολιτικών διαφημίσεων. Αυτό μοιάζει να καθιστά τα κοινωνικά δίκτυα επικίνδυνο σπορ για πολιτικούς…
Ας μιλήσουν ανθρώπινα
Τις τελευταίες μέρες είδαμε αρκετούς χρήστες του Facebook να δηλώνουν απερίφραστα πως δεν αποδέχονται άλλα αιτήματα φιλίας από υποψηφίους. Είναι προφανές πως έχουν μπουχτίσει οι άνθρωποι. Το γεγονός σχολιάζει η κ. Καΐμάκη:
«Γενικώς οι πολιτικοί είναι πολύ αγκυλωμένοι. Νομίζουν ότι μπορούν να κυκλοφορούν στο Facebook ως διασημότητες, να επιδεικνύονται και να βάζουν τα δελτία Τύπου των γραφείων τους, πιστεύοντας πως αυτό είναι παρουσία στο Facebook. Αυτό το πράγμα δεν γίνεται έτσι, γιατί ο κόσμος που είναι στο Facebook είναι καταρχήν νέοι άνθρωποι τους οποίους η πολιτική έτσι κι αλλιώς έχει δυσκολία να τους πλησιάσει. Αν δεν πάνε με την κουλτούρα του Facebook, δεν υπάρχει περίπτωση να πλησιάσουν κανέναν. Γι΄ αυτό δεν μου κάνει εντύπωση αυτό που λες, ότι στέλνουν το μήνυμα πως δεν δέχονται φίλους πολιτικούς».
Θα ήθελαν, ας πούμε, τους πολιτικούς να μιλούν π.χ. για μπάλα;
«Εγώ σου λέω βεβαίως θα τους ήθελαν. Να κάνουν ένα σχόλιο προσωπικό για τον αγώνα. Ήταν πουλημένος; Ήταν σωστό το πέναλτι; Αλλά, αυτό απαιτεί μιαν άλλη κουλτούρα, που δεν την έχουν ακόμη οι πολιτικοί».
Κι όπως επισημαίνει η κ. Καϊμάκη, ακόμη δεν υπάρχουν έτοιμες συνταγές για το πώς μπορεί κάποιος μέσω των κοινωνικών δικτύων να κερδίσει τις εκλογές. Όλοι ακόμη ψάχνονται»…
Πάντως, το σίγουρο είναι πως αυτό το ντελίριο που έχει πιάσει τους υποψηφίους με το Facebook δεν τους βγαίνει σε καλό, γιατί στις πλείστες των περιπτώσεων το κουστούμι που φοράνε περιδιαβάζοντας τους εικονικούς δρόμους του διαδικτύου είναι αυτό της σοβαροφάνειας και της ανειλικρίνειας που χαρακτηρίζει ούτως ή άλλως την πολιτική, στοιχεία τα οποία αφαιρούν από τον πολιτικό λόγο την αξιοπιστία του, κι είναι κάτι που δεν πείθει τους νέους.
Το παράδειγμα Ομπάμα
Κάποιοι ενδεχομένως να έχουν ακούσει την ιστορία με του Ομπάμα, ο οποίος αξιοποίησε μεν τα κοινωνικά δίκτυα ως εργαλείο στην προεκλογική του, μόνο που ο Αμερικανός Πρόεδρος ήταν αρκετά επαγγελματίας, ώστε να μην φθείρεται ο ίδιος στην επαφή του μέσα από το διαδίκτυο. Τι έκανε λοιπόν; «Δεν δούλευε ο ίδιος ο Ομπάμα με τα διαδικτυακά μέσα. Δούλευαν εθελοντές γι΄ αυτόν. Ως άνθρωποι ή ομάδες. Και μέσα από την προσωπική ή κοινωνική τους δράση λειτουργούσαν κι ως οπαδοί. ‘Ανθρωποι που είχαν ούτως ή άλλως την κουλτούρα του Facebook και ταυτόχρονα στήριζαν τον Ομπάμα. Δεν πήγε το επιτελείο του Ομπάμα ή ο ίδιος προσωπικά να πει «θα σας πούμε το πρόγραμμά μας μέσω Facebook». Όλοι αυτοί λοιπόν το έκαναν σε προσωπικό επίπεδο. Αυτό σημαίνει κοινωνικό δίκτυο. Να μιλάς σε προσωπικό επίπεδο. Δεν μπορείς να μιλάς κεντρικά. Δεν μπορεί να πας ως κόμμα. Δεν μπορώ να πάω να κάνω έναν φίλο, ο οποίος κάθε φορά που βγάζει ένα δελτίο Τύπου να μου το φορτσάρει. Και να πηγαίνω εγώ στην αρχική μου σελίδα και να βλέπω συνέχεια τα δελτία Τύπου του πολιτικού! Εγώ θέλω να βλέπω τραγούδια για την ομάδα μου, για μια γκόμενα, μια χαζομάρα, μια φωτογραφία του φίλου ή κάτι που με καίει. Της γειτονιάς μου, του σχολείου μου, του πανεπιστημίου»…
Ποτέ ως κόμματα
Όσον αφορά την εμπειρία της Ελλάδας από την αξιοποίηση των κοινωνικών δικτύων στις προεκλογικές, η κ. Καϊμάκη επισημαίνει πως κι εκεί η όποια εμπειρία είναι σε πρωτόγνωρο επίπεδο. «Ο μεγάλος διάλογος γίνεται κι εκεί σε προσωπικό επίπεδο. Είναι πολύ δύσκολο να γίνει διάλογος στα κοινωνικά δίκτυα μέσα από προφίλ κόμματος. Όσο κι αν το θέλουν οι πολιτικοί και τα κόμματα, είναι από αδύνατο έως ακατόρθωτο»! Από τα λεγόμενα της κ. Καϊμάκη, οι πολιτικοί μοιάζουν με ταύροι μαινόμενοι! Ξέρουν πως η νεολαία, μια τεράστια δεξαμενή νέων ψήφων, κινείται στα κοινωνικά δίκτυα και δεν ξέρουν πώς να την πλησιάσουν.
«Οι πολιτικοί δεν έχουν διάθεση να κουβεντιάσουν με τον κόσμο γι΄ αυτό πλέον μπαίνουν στο Facebook κάνοντας εταιρικές σελίδες. Εκεί δεν χρειάζεται να στείλουν αιτήματα φιλίας και οι άλλοι να τα αποδεχτούν, απλώς μπορεί κανείς να παρακολουθεί και να συμμετέχει στις σελίδες αυτές γράφοντας «μου αρέσει». Σ΄ αυτές τις εταιρικές σελίδες δεν γίνεται διάλογος, ένα μόνο μικρό σχόλιο μπορείς να γράψεις. Η ουσία είναι πως οι πολιτικοί γνωρίζουν για τη θεσμική επικοινωνία, ενώ το Facebook και όλα τα άλλα social media είναι εκτός θεσμών».
Τι θα συμβούλευε η ίδια τους πολιτικούς που θέλουν να αξιοποιήσουν τα κοινωνικά δίκτυα; «Αν δεν είναι έτοιμος αυτός ή το επιτελείο του να κάνουν πραγματικά διάλογο με τους πολίτες, καλύτερα να μην το χρησιμοποιήσουν. Διαφορετικά δεν έχει νόημα. Κακό κάνει στο image παρά καλό»…
Πόσα like έχεις;
Φυσικά και στο διάλογο οι πολιτικοί προβάλλουν την ευαίσθητη κοινωνική πλευρά τους, το επίπλαστο image που θέλουν να πλασάρουν. Η ουσία είναι πως δεν μπορούν, φορώντας κουστούμι και γραβάτα, να μιλήσουν ανοικτά και ανθρώπινα όπως μιλούν οι φίλοι μεταξύ τους. Κάνουν υποτυπώδεις διαλόγους και αναμένουν σχόλια και like. Πόσα like έχεις; Τόσους ψήφους θα πάρεις. Αμ δε!
Συμφωνήσαμε με την κ. Καϊμάκη ότι το τραγελαφικό είναι πως, όταν τους γράφεις και κάτι αρνητικό, θυμώνουν… «Δεν μπορούν να το δεχτούν, γιατί το μόνο που γνωρίζουν είναι η θεσμική επικοινωνία για την οποία είπαμε πριν και στην οποία ο πολιτικός πάει στην κάμερα και κάνει το σχόλιό του, απαντά και μια δύο ερωτήσεις, αν θέλει, και τελείωσε η ιστορία. Αυτό δεν μπορεί να είναι το Facebook όμως…». Στα κοινωνικά δίκτυα η επικοινωνία είναι προσωπική και αμφίδρομη και οι πολιτικοί αποδεικνύονται πολύ μονόχνοτοι για να το κάνουν αυτό. «Για να είσαι σε κοινωνικά δίκτυα πρέπει να είσαι διατεθειμένος να δεις την πολιτική με διαφορετικό μάτι. Και οι πολιτικοί δεν έχουν επαφή με την καθημερινότητα. Φοβούνται να εκτεθούν». Παρ΄ όλα αυτά, η δουλειά τους αυτή θα έπρεπε να είναι. Να εκτίθενται!
Το μόνο ωραίο δείγμα αξιοποίησης του κοινωνικού δικτύου, σημείωσε η κ. Καϊμάκη, είναι αυτό του Ευρωκοινοβουλίου.
«Στα twitter τους οι ευρωβουλευτές, όχι όλοι, γράφουν μια προσωπική άποψη. Πραγματικά προσωπικά πράγματα. Οι ευρωβουλευτές, όμως, είναι αποδεσμευμένοι από αυτό που ονομάζουμε βαριά πολιτική. Εκεί μιλούν για διάφορα ευρωπαϊκά ζητήματα και δεν τους κακολογεί κανένας. Το Facebook είναι φθορά για τους πολιτικούς. Μπορεί να είναι ή ένα θαυμάσιο εργαλείο στο δρόμο που οδηγεί στον παράδεισο ή ένα τρένο μεγάλης ταχύτητας προς την επικοινωνιακή κόλαση».
Να είσαι ο εαυτός σου
Καταλήγοντας, η κ. Καϊμάκη σημείωσε πως, αν ο πολιτικός είναι ο εαυτός του στο κοινωνικό δίκτυο, μπορεί να εισπράξει αναγνωρισιμότητα και αξιοπιστία. Ειδικά ένας νέος πολιτικός. «Υποχρεωτικά, οι προεκλογικές εκστρατείες θα περνούν μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα. Το Facebook είναι ένα βήμα άμεσης δημοκρατίας, ανάλογο με την αρχαία ελληνική αγορά, κι όποιος το φτύσει κατ΄ εξακολούθηση, θα μείνει εκτός αυτής της αρχαίας ελληνικής αγοράς. Οι νέοι είναι εκεί. Θέλει να πάει να τους βρει; Καλώς. Αν δεν θέλει, θα έχει πρόβλημα». Και φυσικά, αν θέλει, που πρέπει να θέλει, θα πρέπει να μιλήσει στη γλώσσα τους.
